Doshi Retreat – Hành trình cuối cùng của Balkrishna Doshi tại Vitra Campus, Đức

Thiết kế: Balkrishna Doshi & Studio Sangath (Khushnu Panthaki Hoof & Sönke Hoof)

Địa điểm: Vitra Campus, Weil am Rhein, Germany

Năm hoàn thành: 2024

Ảnh: Julien Lanoo

“Một nơi không để bước vào, mà để đi đến.”

Doshi Retreat – công trình cuối cùng của Balkrishna Doshi, đồng thời là tác phẩm duy nhất của ông ngoài Ấn Độ – vừa hoàn thiện tại khuôn viên Vitra Campus.Giữa thế giới của Gehry, Hadid, Ando hay Herzog & de Meuron, công trình nhỏ bé này mang trong mình một tĩnh lặng khác thường:nó không phô trương, không vươn cao – mà ẩn mình, lặng xuống, rồi mở ra như một hơi thở chậm.

Hình hài của giấc mơ

Cấu trúc Doshi Retreat được hình thành từ hai con đường đan xen như hai con rắn, uốn lượn dưới lòng đất và dẫn người lữ khách đến “phòng thiền” – một gian tròn bằng thép rỉ sét (weathering steel), nơi vang vọng tiếng chiêng đồng và sáo tre từ hệ thống âm thanh ẩn dưới đất.

Ý tưởng khởi nguồn từ một giấc mơ của Doshi về hai con rắn đang xoắn vào nhau trong sân nhà tổ.Giấc mơ ấy trở thành sơ đồ khởi đầu – biểu tượng cho năng lượng Kundalini trong triết học Ấn Độ, dòng sinh khí cuộn tròn ở đáy cột sống – vừa là nguồn sáng tạo, vừa là biểu tượng cho sự tỉnh thức nội tâm.

“Một nơi không chỉ để đến, mà để thức nhận.”— Khushnu Panthaki Hoof, Studio Sangath

Chất liệu của thời gian và thiền định

Toàn bộ công trình được chế tác từ thép rỉ sét ArcelorMittal, trong đó phần lớn là thép tái chế, tượng trưng cho chu trình của vật chất và tái sinh – một triết lý Doshi luôn theo đuổi.Bên trong, vòm đồng khắc thủ công (mandala) do nghệ nhân Ấn Độ chế tác tạo nên một vùng ánh sáng mở – nơi mưa có thể rơi xuống, hòa với tiếng kim loại và mặt nước bao quanh, như một nghi lễ tự nhiên của vũ trụ.

Sönke Hoof chia sẻ:

“Thép rỉ không chết, nó thay đổi mỗi ngày.Nó sống, thở, và mang theo nhịp của thời tiết – cũng như Doshi, người luôn để kiến trúc trưởng thành cùng tự nhiên.”

Một lời tiễn biệt đầy nhân văn

Rolf Fehlbaum – Chủ tịch danh dự của Vitra – đã mời Doshi thực hiện công trình này như một không gian suy niệm, lấy cảm hứng từ ngôi đền Mặt trời Modhera tại Ấn Độ.Ông chia sẻ:

“Trong một thời đại của xung đột và chia rẽ,một nơi phản chiếu sự khiêm nhường, hài hòa và lòng nhân hậu của Doshi là điều cần thiết hơn bao giờ hết.”

Doshi Retreat vì thế không chỉ là công trình tưởng niệm – mà là dấu ấn cuối cùng của một tâm hồn nhân bản, nơi kiến trúc trở lại đúng bản chất của nó: làm chậm, lắng nghe, và kết nối.

Giữa Vitra Campus – nơi Zaha Hadid khởi đầu với Fire Station, Tadao Ando gieo tĩnh lặng bằng bê tông, Frank Gehry bày trò với ánh sáng – Doshi để lại một khoảng trống. Nhưng đó là khoảng trống biết thở.

Photography by Julien Lanoo