Xi’an International Football Centre – Khi gió tạo nên hình khối

Giữa lòng Fengdong New City, một thành phố mới ở Tây An, Trung Quốc – một dải chuyển động khổng lồ bằng bê tông, thép và ánh sáng vừa mở mắt chào thế giới: Sân vận động Quốc tế Tây An, do Zaha Hadid Architects (ZHA) thiết kế.Công trình có sức chứa 60.000 chỗ ngồi, và không chỉ là nơi diễn ra các trận bóng, mà còn là cuộc đối thoại giữa gió, ánh sáng và con người.

Tây An có mùa đông lạnh thấu xương và mùa hè nóng khô khắc nghiệt. Thay vì chống lại, ZHA chọn cách lắng nghe khí hậu, để gió và nắng trở thành nguồn dữ liệu hình khối.

Từ đó, một dải mái uốn lượn mềm mại như dải lụa trong gió được hình thành.Hình thể ấy vừa che chở khỏi gió lạnh phương Bắc, vừa tạo bóng mát sâu cho mùa hè – như thể cả công trình đang thở cùng thành phố.

Bên trong, mái được nâng đỡ bởi một hệ cable-net siêu nhẹ, trải dài hàng trăm mét mà gần như không cần khung thép nặng nề.Chính sự căng – chùng – mảnh – dẻo ấy làm nên vẻ đẹp của Zaha: nhẹ về vật chất nhưng mạnh về cảm xúc.

Phía trên khán đài, lớp màng bán trong suốt phủ lên như một lớp da mỏng, cho phép ánh sáng tự nhiên len xuống sân cỏ, nuôi dưỡng lớp thảm xanh – nơi những chuyển động con người diễn ra.

Không gian của sân vận động không chỉ để xem bóng đá.Tầng trên là vòng concourse rộng lớn, nơi con người di chuyển như dòng chảy quanh trung tâm – tương tự vòng tuần hoàn của gió.Phía Nam, các bậc thang đổ dần xuống quảng trường bán mái, tạo thành khoảng nghỉ công cộng cho người dân – nơi kiến trúc và cộng đồng gặp nhau.

Trong ánh nhìn từ xa, Xi’an Stadium như một cơn gió hóa hình, vừa mạnh mẽ vừa uyển chuyển.Không còn là “sân bóng” theo nghĩa truyền thống, mà là một biểu tượng đô thị mới, nơi vẻ đẹp tham số (parametric) được sử dụng để giải bài toán thực tế: khí hậu – con người – cảm xúc – bền vững.

Zaha Hadid từng nói:

“Tôi không thiết kế để làm đẹp, tôi thiết kế để chuyển động.”

Và hôm nay, dù bà đã đi xa, công trình này vẫn đang chuyển động – trong từng nhịp gió, trong từng luồng ánh sáng thay đổi suốt ngày dài.Đó là tinh thần Zaha: luôn vượt ra ngoài ranh giới của vật chất, để tìm tới hình thái của cảm xúc.