Kiến trúc là sự kết hợp giữa nghệ thuật và kỹ thuật; không ai thực hiện cả hai tốt hơn Santiago Calatrava. Là một nhà điêu khắc bậc thầy với những công trình đan xen giữa nghệ thuật và kỹ thuật, Santiago Calatrava là một kiến trúc sư người Tây Ban Nha nổi tiếng với những công trình ấn tượng đã trở thành biểu tượng kiến trúc tại các địa điểm mà chúng hiện diện. Chúng ta sẽ tìm hiểu về tiểu sử, triết lý thiết kế, và 6 dự án tiêu biểu đại diện cho triết lý này.
Tiểu sử
Sinh ra ở Valencia, Tây Ban Nha, Santiago Calatrava đã bộc lộ sự hứng thú với nghệ thuật từ khi còn nhỏ. Sự đam mê này đã dẫn ông theo đuổi ngành kiến trúc và đô thị học tại Đại học Bách khoa Valencia trước khi học tiếp ngành kỹ thuật dân dụng tại Viện Công nghệ Liên bang Thụy Sĩ (ETH). Ông tiếp tục nghiên cứu Tiến sĩ vào năm 1981. Cùng năm đó, ông thành lập công ty kiến trúc và kỹ thuật của riêng mình.
Không có gì ngạc nhiên khi Calatrava nổi tiếng với những hình thức kiến trúc cấu trúc, vì ông bắt đầu sự nghiệp trong lĩnh vực kỹ thuật, chủ yếu với các cây cầu và nhà ga. Sự hiểu biết sâu sắc về kỹ thuật kết cấu cho phép ông tạo ra những không gian điêu khắc sáng tạo. Thú vị thay, hầu hết các tác phẩm của ông là các cấu trúc mở và nghiêm trang hơn là các tòa nhà hoàn chỉnh.
Dự án đầu tiên của ông, nhà ga Zurich Stadelhofen, đã định hình con đường sự nghiệp của ông. Sau nhiều dự án khác, ông đã củng cố danh tiếng của mình như một bậc thầy có khả năng hòa quyện kiến trúc và kỹ thuật theo cách vượt qua giới hạn của kiến trúc thời đó.
Triết lý thiết kế
Calatrava đã thành công trong việc kết nối khoảng cách giữa kỹ thuật đơn điệu và các hình thức kiến trúc động. Các tác phẩm của ông thường được lấy cảm hứng từ thiên nhiên. Các cấu trúc bay bổng của ông, thường lấy cảm hứng từ đôi cánh hoặc sự chuyển động, nổi tiếng với hình dáng màu trắng. Nhiều tác phẩm của ông và sự đam mê với hình dạng động vật thường được mô tả như một thực hành của chủ nghĩa sinh học (zoomorphism). Bản chất của triết lý thiết kế của ông khá đơn giản mặc dù các thiết kế phức tạp; bằng cách quan sát các hình thức sống và sự biến đổi của chúng, chúng ta có thể giải quyết những thách thức về cùng một khái niệm hình thức.
Một cái nhìn vào các tác phẩm của ông sẽ gợi lên một từ duy nhất—mô phỏng sinh học (biomimicry). Thiết kế mô phỏng sinh học được lấy cảm hứng từ và bắt chước các yếu tố và cấu trúc tự nhiên. Ý tưởng không chỉ là bắt chước mà còn học hỏi cách mà các hệ thống tự nhiên hoạt động và cách chúng ta có thể tích hợp chúng vào các tòa nhà để cải thiện thiết kế. Tuy nhiên, chính xác hơn khi gọi thiết kế của Santiago Calatrava là sinh học (biomorphic)—hình thức gợi lên hình dạng sống mặc dù mang tính trừu tượng.
Những hình thức này chỉ có thể thực hiện được nhờ vào sự chuyên môn và kiến thức kỹ thuật của ông. Bản sắc kép của ông như một kiến trúc sư và kỹ sư đã nâng cao ảnh hưởng của ông trong ngành kiến trúc. Mặc dù ông hiểu rõ các yêu cầu thông thường của một dự án thiết kế, nhưng ông không bao giờ để chúng làm giảm đi tính sáng tạo của mình. Không thể phủ nhận rằng các thiết kế của ông đáp ứng đầy đủ yêu cầu về chức năng cũng như biểu hiện thẩm mỹ và thực hành kỹ thuật.
Thiết kế tân tương lai của ông được hình thành thuần túy từ những cảm hứng và ý tưởng của ông, thường được phác thảo mà không cần đến máy tính. Mặc dù vậy, một số thiết kế của ông đã được liên kết với chủ nghĩa tham số (parametricism) và các hệ thống tính toán. Có lẽ đó là lý do tại sao các thiết kế của ông được coi là phức tạp mặc dù mang tính đơn giản.
Giải thưởng và sự phê bình
Một trong những giải thưởng mới nhất của ông, Giải thưởng Thành tựu Trọn đời Leonardo da Vinci cho Thiết kế tại Biennale Florence XIV, đã củng cố sự sáng tạo và cam kết của Calatrava trong việc kết hợp thiên nhiên và kiến trúc. Giải thưởng này ghi nhận "sự thử nghiệm táo bạo, tài năng phi thường, và khả năng kết hợp kiến trúc và nghệ thuật một cách hài hòa với thiên nhiên," đã mang lại những cây cầu, trung tâm triển lãm, cơ sở hạ tầng, và nhiều hơn nữa.
Santiago Calatrava đã nhận được nhiều giải thưởng khác cho các thiết kế của mình, nhưng triết lý thiết kế phức tạp của ông cũng không mang lại cho ông một sự nghiệp suôn sẻ. Mặc dù được biết đến như một kiến trúc sư nổi tiếng, Calatrava cũng đã phải đối mặt với một số tin tức không hay trong sự nghiệp của mình. Trung tâm Giao thông World Trade Center đã gặp phải nhiều sự chậm trễ và chi phí vượt quá ngân sách. Các công trình kiến trúc điêu khắc chuyển động của Calatrava thực sự ngoạn mục, nhưng chúng cũng khó xây dựng, do đó cần nhiều thời gian và tiền bạc hơn.
Santiago Calatrava Architects and Engineers
Santiago Calatrava đã ra mắt công ty mang tên mình tại Zurich vào năm 1983 sau khi giành được hợp đồng cho nhà ga Stadelhofen. Khi danh tiếng quốc tế của ông phát triển sau một loạt các dự án thành công, Paris trở thành địa điểm cho văn phòng thứ hai của Santiago Calatrava Architects and Engineers. Sau đó, công ty mở rộng thành tổng cộng 4 văn phòng, một tại New York và một văn phòng vệ tinh tại Doha. Thông qua các văn phòng này, Calatrava đã mở rộng tầm ảnh hưởng của mình qua châu Mỹ, châu Âu, Trung Đông và Đông Á.
Dự án
Reggio Emilia Stazione Mediopadana
Địa điểm: Reggio Emilia, Ý
Năm xây dựng: 2013
Được coi là cổng vào từ miền bắc Ý đến thành phố Reggio Emilia, nhà ga là một hình thức sinusoidal ba chiều—dạng sóng tuần hoàn của hàm sin—được thiết kế từ khái niệm đơn giản về sự lặp lại và kế tiếp của các module. 25 cổng thép được đặt cách nhau một mét tạo thành một module, và lặp lại các module ‘đường cong sin’ này tạo ra hiệu ứng sóng động kéo dài hơn 450 mét.
Một mái hiên nhô ra chào đón du khách tại lối vào với các yếu tố cấu trúc tương tự như mặt tiền sinusoidal của nhà ga. Như chúng ta sẽ thấy trong các ví dụ sau, kính là một vật liệu chính, dù khiêm tốn, phủ toàn bộ chiều dài của các module nằm giữa các cổng thép.
Nhà ga Reggio Emilia, cùng với ba cây cầu quanh thành phố, đã mang về cho ông giải thưởng Thiết kế Thép Châu Âu ECCS vào năm 2009 vì sự sáng tạo trong việc sử dụng thép trong các thiết kế.
Turning Torso
Địa điểm: Malmö, Thụy Điển
Năm xây dựng: 2005
Turning Torso là tòa nhà cao tầng đầu tiên của Santiago Calatrava và là tòa nhà xoắn đầu tiên trên thế giới. Nằm ở khu vực Western Harbor của Malmö, dự án đã được hoàn thành vào năm 2005. Dự án là một phần của sự chuyển đổi khu vực Western Harbor của Malmö và cũng là cơ hội để Thụy Điển thể hiện cam kết đối với thiết kế sáng tạo và bền vững.
Ý tưởng về Turning Torso không được khởi xướng như một khái niệm thiết kế tòa nhà. Calatrava đã chuyển hóa hình thức chuyển động của con người thành một tác phẩm điêu khắc, sau đó được chuyển đổi thành một chồng khối xoắn cho tòa tháp hỗn hợp dùng để ở. 9 đơn vị khối lập phương mỗi cái gồm 5 tầng và hoạt động như các tòa nhà phụ trong tòa tháp chính. Để tạo ra ấn tượng về một khung hình ba chiều của cơ thể con người, 2800 tấm nhôm cong tạo thành mặt tiền ‘bộ xương ngoài’ của tòa tháp.
Dự án đã giành được giải thưởng 10 năm từ Hội đồng về Các tòa nhà cao tầng và Môi trường sống Đô thị (CTBUH) vì thiết kế và vận hành thành công, đã mang lại giá trị cho thành phố và cộng đồng trong thập kỷ hoạt động của nó. The Oculus
Địa điểm: Thành phố New York, Mỹ
Năm xây dựng: 2016
The Oculus, chính thức được biết đến như Trung tâm Giao thông Thương mại Thế giới, là một cấu trúc hình elip 'cánh' mang tính biểu tượng, đóng vai trò là trung tâm của 12 tuyến tàu điện ngầm và hàng chục cửa hàng bán lẻ. Lấy cảm hứng từ chính thành phố này, Calatrava đã quyết định tạo ra một thiết kế hoạt động như một cấu trúc độc lập nằm giữa các con phố nhộn nhịp của Lower Manhattan. Các thanh thép dài 350 foot (khoảng 106 mét) đóng vai trò như cấu trúc xương sườn, nằm dọc theo trục trung tâm, vươn lên cao 150 foot (khoảng 45 mét) và hướng lên trên—như thể một con chim đang chuẩn bị cất cánh.
Như bề ngoài ấn tượng, phần nội thất sáng sủa được hình thành và bao bọc giữa các thanh xương sườn này. Ngoài điểm nhấn về cấu trúc, một yếu tố chính khác của tòa nhà là ánh sáng tràn vào thông qua các tấm kính giữa cấu trúc xương sườn thép mô-đun, mà kiến trúc sư mô tả như một biểu tượng của hy vọng. Hơn nữa, sắp xếp các mái vòm có thể mở được tạo ra một khung nhìn độc đáo về cảnh quan đô thị New York xung quanh.
Giống như nhiều tác phẩm khác của Calatrava, The Oculus được coi như một cấu trúc độc lập và ít mang dáng dấp của một tòa nhà.
Dự án bắt đầu vào năm 2003 và kéo dài 13 năm cho đến khi hoàn thành. Năm 2015, nó đã nhận được Giải thưởng Đặc biệt về Thiết kế Đô thị SARA cho Cơ sở hạ tầng Đô thị.
Đại học Bách khoa Florida
Địa điểm: Lakeland, Florida, Mỹ
Năm xây dựng: 2014
Tòa nhà này phải được đề cập khi thảo luận về tác phẩm của Calatrava. Nó đã được vinh danh với nhiều giải thưởng, bao gồm ENR National và Global Winners cho Dự án Tốt nhất trong Giáo dục/Nghiên cứu, ENR Global Winner Project of the Year, và SARA Gold Design Award of Excellence.
Tòa nhà Innovation, Science, and Technology là một trong những tòa nhà đầu tiên được hoàn thành tại khuôn viên mới của Đại học Bách khoa Florida. Nó đóng vai trò là trung tâm của khuôn viên đại học và giảm thiểu sự hấp thụ nhiệt từ mặt trời. Kính, nhôm và bê tông sơn trắng tạo nên một tòa nhà nổi bật.
Cũng giống như The Oculus, cấu trúc mái và bộ khung bên ngoài là những yếu tố chủ đạo trong thiết kế. Pergola bao quanh tòa nhà là một dàn thép nhẹ tạo ra một trần nhìn nhận và một mặt tiền ngoài. Cấu trúc mái của mỗi louver có thể điều chỉnh, kích hoạt và điều khiển bằng hệ thống thủy lực. Các louver này di chuyển theo quỹ đạo của mặt trời, điều chỉnh ánh sáng tự nhiên vào tòa nhà thông qua mái vòm của Commons.
Gian hàng UAE tại Expo Dubai 2020
Địa điểm: Dubai, Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất
Năm xây dựng: 2020
Calatrava lại một lần nữa lấy cảm hứng từ thiên nhiên—cánh và sự chuyển động mà chúng tạo ra—cho Gian hàng UAE tại Expo Dubai 2020. Lấy cảm hứng từ một con chim ưng đang bay, loài chim quốc gia của UAE, cấu trúc mái của tòa nhà là một kỳ quan cơ học và cấu trúc gồm 28 cánh. Nhờ một bộ 46 piston thủy lực, những cánh này có thể di chuyển trong khoảng từ 110 đến 125 độ trong vòng 3 phút.
Chúng không chỉ mang tính thẩm mỹ; cấu trúc mái cũng được tích hợp với các tấm pin quang điện. Khi đóng lại, các cánh này hoạt động như một tấm chắn từ các yếu tố tự nhiên, nhưng khi mở ra, chúng trở thành một nguồn cung cấp năng lượng mặt trời.
Santiago Calatrava Architects & Engineers đã giành được dự án này thông qua một cuộc thi thiết kế kéo dài bảy tháng với nhiều công ty kiến trúc hàng đầu khác. Tiêu chí được dựa trên chủ đề của Expo, “Kết nối trí tuệ, tạo dựng tương lai”, sự cân bằng giữa quá khứ và tương lai của UAE và sự phản ánh hình ảnh của quốc gia này.
コメント